Jak odzyskać utracone dane po błędnym formatowaniu dysku?
Utrata ważnych plików bywa dla większości użytkowników komputera dużym zaskoczeniem. W szczególności może się to zdarzyć, gdy samodzielnie, nierzadko po raz pierwszy, podejmujemy się formatowania dysku twardego i przez pomyłkę formatujemy całą jego zawartość zamiast jedynie jednej partycji. Chwila nieuwagi może sprawić, że w krótkim czasie pozostaniemy z całkowicie „czystym” dyskiem, tracąc bezpowrotnie dokumenty, zdjęcia czy inne istotne z naszego punktu widzenia dane. Jak więc skutecznie zawalczyć o ich przywrócenie?
Klucz do sukcesu: nie nadpisuj danych
Najważniejszym krokiem w momencie odkrycia, że utraciliśmy istotne pliki, jest zaprzestanie wszelkich działań na dysku, który zawierał te dane. Nadpisywanie go kolejnymi informacjami drastycznie obniża szanse na skuteczne odzyskanie plików. Oznacza to, że jeśli dokonaliśmy formatowania dysku, który zawierał ważne dokumenty, to w żadnym wypadku nie powinniśmy kontynuować jakichkolwiek dalszych czynności (np. instalacji systemu, zgrywania nowych plików) na tym samym dysku.
Zalecana kolejność działań to natychmiastowe skorzystanie z oprogramowania do odzyskiwania danych i ograniczenie korzystania z dysku do absolutnego minimum.
Różnica między formatowaniem niskopoziomowym a wysokopoziomowym
Wiele osób może się zastanawiać, co oznaczają pojęcia „formatowanie niskopoziomowe” i „wysokopoziomowe”:
- Formatowanie niskopoziomowe (low-level) polega na fizycznym zapisie struktur na dysku i potrafi silniej „zacierać ślady” wcześniej zapisanych danych, przez co ich odzyskanie może być trudniejsze.
- Formatowanie wysokopoziomowe (high-level) zazwyczaj przebiega szybciej i w mniejszym stopniu ingeruje w dotychczasowe struktury logiczne. Dzięki temu istnieją większe szanse, że narzędzia do odzyskiwania plików zdołają przywrócić większość utraconych danych.
Jeśli więc przez pomyłkę sformatowaliśmy dysk narzędziem do szybkiego formatowania (wysokopoziomowego), jest duża nadzieja na powodzenie operacji odzyskiwania.
Oprogramowanie do domowego odzyskiwania plików
Dla osób, które chcą spróbować samodzielnie poradzić sobie z problemem, istnieje wiele darmowych aplikacji przeznaczonych do przywracania utraconych danych. Bardziej rozbudowane i kompleksowe narzędzia (takie jak TestDisk) potrafią radzić sobie nie tylko z przywracaniem usuniętych plików, ale także z odzyskiwaniem utraconych partycji. Warto jednak pamiętać, że powodzenie takiej operacji zależy od:
- rodzaju usunięcia danych (czy zostały nadpisane, skasowane, czy partycja została utracona),
- czasu, jaki upłynął od momentu zorientowania się w utracie danych,
- doświadczenia użytkownika w posługiwaniu się zaawansowanymi funkcjami narzędzia.
TestDisk – najbardziej rozbudowane rozwiązanie w wersji darmowej
TestDisk uchodzi za jeden z najbardziej wszechstronnych darmowych programów do odzyskiwania danych. Co powinieneś o nim wiedzieć?
- Brak instalacji – Program uruchamia się w oknie przypominającym stare środowisko DOS. Dla niektórych użytkowników, zwłaszcza przyzwyczajonych do graficznych interfejsów, może to być pewne utrudnienie.
- Wsparcie dla 32 i 64 bitów – Wybór odpowiedniej wersji TestDisk zależy od wersji systemu Windows, z której korzystasz.
- Potężne funkcje – TestDisk oferuje odzyskiwanie danych przypadkowo usuniętych (nawet ręcznie z Kosza), przywracanie całych partycji oraz naprawianie struktur logicznych na dysku.
- Proces pracy – Aplikacja zachęca najpierw do utworzenia pliku logowania (logfile), gdzie zapisywany jest każdy krok działania. Po wybraniu konkretnego dysku i rodzaju partycji przeprowadzana jest analiza jej struktury. W kolejnych krokach użytkownik ma do wyboru wiele opcji, takich jak zmiana geometrii dysku czy modyfikacja ustawień systemu plików.
Ze względu na rozbudowane możliwości TestDisk, warto przed przystąpieniem do pracy zapoznać się z dokumentacją programu lub przynajmniej przejrzeć poradniki oraz fora internetowe, aby uniknąć jeszcze większych problemów z dyskiem.
Kopia zapasowa – niezbędna praktyka na przyszłość
Wielu użytkowników, którzy decydują się na samodzielne formatowanie dysku, zapomina o wykonaniu kopii zapasowej (backupu). Niestety, to najczęstszy błąd, a zarazem najłatwiejszy do wyeliminowania. Warto wprowadzić w życie kilka prostych zasad, aby w przyszłości uniknąć przykrych niespodzianek:
- Regularnie twórz kopie najważniejszych plików – na zewnętrznym dysku, pendrive’ie lub w chmurze.
- Korzystaj z narzędzi do automatycznych backupów – dzięki temu nie musisz pamiętać o comiesięcznym kopiowaniu danych.
- Przed formatowaniem zawsze przejrzyj zawartość dysku – sprawdź, czy nie znajdują się tam jeszcze jakieś ważne dokumenty lub materiały.
Na koniec
Samodzielne formatowanie dysku może skutkować trwałą utratą cennych danych – zwłaszcza gdy przez nieuwagę wymażemy całą jego zawartość zamiast tylko wybraną partycję. Aby zwiększyć szanse na odzyskanie plików, należy przede wszystkim nie nadpisywać dysku nowymi danymi oraz natychmiast sięgnąć po odpowiednie narzędzia, takie jak TestDisk. Warto jednak pamiętać, że obsługa tego typu oprogramowania wymaga przynajmniej podstawowej wiedzy o strukturze partycji i systemach plików.
Najlepszym rozwiązaniem na przyszłość jest regularne wykonywanie kopii zapasowych – dzięki nim przypadkowe formatowanie czy błąd w systemie przestaje być tak dotkliwy. Jeśli jednak dojdzie do najgorszego, a domowe metody zawiodą, zawsze można zwrócić się do profesjonalnych firm specjalizujących się w odzyskiwaniu danych, które dysponują specjalistycznym sprzętem i wiedzą pozwalającą na skuteczną naprawę nawet w bardzo trudnych przypadkach.
